Enginar cennetinde yaşamak!

Pelo Melo (Pelin Sayit) kendisi Urla’daki iyikilerimden olur. Geçen cuma onun sayesinde Urla Cooking Class’ta (Hiç Lokanta & Restaurant) enginarla dopdolu ve keyifli bir gün geçirdik. Girit göçmeni Şef Dilek Yetkiner ile Anneannemin Urla Mutfağı “Sakız Enginarı” Atölyesine katıldık. Şef’in tarifi ve yönlendirmeleri ile kendimiz pişirdik, paylaştık, yedik ve çok eğlendik. Yılda sadece bir kez düzenlenen (Mevsiminde taze yakalamak için.) bu kapsamlı atölyenin başrolü sakız enginarı; Türk Patent Enstitüsü tarafından 'Urla Sakız Enginarı' ibaresiyle coğrafi işaretini yakın zamanda almış.

Atölyedeki keyifli anlara geçmeden önce kralların yiyeceği olarak adlandırılan “enginar” hakkında bilmediğinizi düşündüğüm çok ilginç bilgileri paylaşmak istiyorum.

Efsanelerden festivallere mucize ve asil çiçek enginarın şaşırtıcı hikayesi: Enginarın papatyagiller familyasından bir çiçeğin tomurcuğu olduğunu biliyor muydunuz? Enginar aslen mavi-mor renkte çiçekler açan bir bitkidir.

Tarihi, İsa’dan çok öncelere kadar gidiyor. Örneğin, M. Ö 371-287 yılları arasında yaşayan Yunan filozofu Theophrastus, onun İtalya’da ve Sicilya’da yetiştirildiğinden bahsediyor.

İlk olarak Etiyopya’da üretildiği, Mısır üzerinden Avrupa’ya geldiği düşünülüyor. 16. yüzyıl Avrupa’sında “soylu” bir bitki olarak kabul edildiğinden asillerin ve zenginlerin sofralarının baş tacı olmuş. Yapraklarından Antik Yunan’da ve Roma İmparatorluğu’nda sindirime yardımcı olarak yararlanılmış.

16. yüzyılda Fransız asillerinin sofrasını süslemeye başlamış. XII. Louis'in doktoru La Framboisiere, bir yazısında enginarın kanı ısıttığını ve insan doğasını Venüs'le bir aşk savaşına teşvik ettiğini yazmış. Bunun üzerine enginar, sadece erkekler tarafından afrodizyak bir sebze olarak yenilmeye başlanmış, kadınlara yasaklanmış.

Orijinal adı cynara scolymus olan enginarın bu ismi bir efsaneden aldığı anlatılır. Efsaneye göre Zeus, güzelliğiyle ünlenmiş Cynara ile birlikte yaşamak için onu Olimpos dağına götürür. Cynara ilk zamanlar bu durumdan hoşnuttur fakat zamanla eski dünyasını özlemeye başlar. Bir gün Zeus’tan gizlice yaşadığı yeri ziyarete gider. Bunu öğrenen Zeus o kadar sinirlenir ki Cynara’yı bir enginara dönüştürerek gerisin geriye Dünya’ya fırlatır.

Eski Mısır yazıtlarında şifacıların kullandığını anlatan yazıtlara bile girmiş, çizimleri yapılmış.

Enginarın ilham verdiği kullanım alanları arasında mimari ve süsleme sanatları da bulunuyor. Yunan ve Romalılar döneminde yapılan sütun başlıklarında enginar motiflerine sıkça rastlamak mümkün iken, Osmanlı döneminde de enginar yaprağı tıpkı karanfil, gül, lale gibi süsleme sanatında kullanılan bitkisel motifler arasına girmiştir.

Karaciğer dostu olarak bilinen enginar düşük kalorili, kolesterol düşürücü, bağışıklık sistemini güçlendiricidir.

Zeytinyağlısından dolmasına, çorbasından salatasına, yemeğinden böreğine enginarla yapılacak türlü türlü tarifler bulabilirsiniz. Enginarın sağlık saçan etkisinden daha iyi yararlanmanız için ise fazla pişirmemenizi, içindeki A vitamininin daha etkili olabilmesi için zeytinyağı ile birlikte yemenizi, antioksidan etkisini koruması için buharda pişirmenizi tavsiye ederim.

Enginarın nasıl seçilmesi gerektiği ise başlı başına bir konudur. Örneğin baş kısmındaki yaprakları açmış bir enginarı almamanız gerekir. Çünkü bu onun artık olgunlaştığını ve çiçek açmaya yaklaştığını gösterir. Yaprakları sıkı sıkıya kapalı, tok, ağır ve ezik olmayan bir enginarı ise gönül rahatlığıyla alabilirsiniz.

Uzun bir sapın ucunda duran görüntüsü o kadar estetiktir ki dekorasyon amaçlı hatta gelin çiçeği olarak kullananlar bile olabilmektedir. İsterseniz siz de enginarları su dolu vazoya koyarak evinizin havasını değiştirebilirsiniz.

Enginar ile ilgili en ilginç bilgiyi en sona sakladım; Kaliforniya’da “Dünyanın enginar merkezi” olarak bilinen Castroville’de her yıl enginar festivali düzenlenir. Bu festivalde de bir enginar kraliçesi seçilir. Tarihteki ilk enginar kraliçesi ise Norma Jean isimli genç kadın olmuştur. Norma Jean o günlerde henüz ünlü değildir ve adını Marilyn Monroe olarak değiştirmemiştir. Tarihteki ilk enginar kraliçesi Hollywood’un efsane starı Marilyn Monroe inanabiliyor musunuz?

Bizim atölye maceramıza gelince; inanılmaz keyifli bir gruptuk. Şefimizden sadece Urla’ya mahsus (Martın ilk haftalarında çıkan ve pazarları süsleyen.) sakız enginarını alırken nelere dikkat edeceğimizi, pişirme taktiklerini ve püf noktalarını öğrendik. Sakız enginarı çorbası, baklalı tulum peynirli salatası ve dolması nasıl yapılır bir güzel test ettik. Yaparken en dağınık çalışıp, etrafı birbirine katsam da Şefimiz Dilek Yetkiner’den atölye sertifikamı almayı başardım.

Pandemiden yapılamayan Uluslararası Urla Enginar Festivali bu yıl fiziksel olarak gerçekleşecek. 21 Nisan Perşembe başlayacak festival 24 Nisan Pazar sona erecek. Sağlık ve lezzet dolu bir hafta sonu için hepinizi bekleriz. İyi pazarlar.